“Ο γελοιογράφος ως σχολιαστής „


Μια εικόνα, χίλιες λέξεις. Κλισέ αλλά ισχύει. Η παρουσία ενός σκίτσου σε μια εφημερίδα παίρνει την μορφή είδησης , πληροφορίας ή γεγονότος με έναν τρόπο πιο άμεσο. Η ‘μαγική’ πένα του σκιτσογράφου έχει την δύναμη όχι μόνο να κριτικάρει αλλά ταυτόχρονα να ενημερώσει οπτικοποιώντας την είδηση.
Το σκίτσο προκαλεί τον αναγνώστη εις διπλούν. Απ΄ τη μια τον προκαλεί να ασχοληθεί περαιτέρω με την είδηση που αυτό σχολιάζει και απ’ την άλλη προκαλεί με τον τρόπο που ο σκιτσογράφος επιλέγει να περιγράψει την επικαιρότητα.
Ο Μακ Λούαν είχε πει : «το μέσο είναι το μήνυμα»,και το μέσο στην προκειμένη περίπτωση είναι το σκίτσο. Το σκίτσο με όπλο του το χιούμορ και την υπερβολή φανερώνει εύστοχα την ουσία του πράγματος, προχωρά πέρα από την είδηση,
μεταδίδοντας εύστοχα, με τρόπο “ελαφρύ” στον αναγνώστη ό,τι αυτός δεν κατανόησε διαβάζοντας. Ο σκιτσογράφος – γελοιογράφος δεν έχει μόνο την ιδιότητα του σχολιαστή αλλά συνάμα και του δημοσιογράφου. Μέσω των σκίτσων και των σχολίων του προσφέρει στον αναγνώστη μια ενημέρωση γρήγορη, άμεση και πιο προσωποποιημένη.
Το σκίτσο αρέσει γιατί παραπέμπει στα κόμικς των παιδικών χρόνων.
‘Η υπερβολή είναι βασικό συστατικό της τέχνης μας’ δηλώνουν οι γελοιογράφοι.
Αυτός ‘ ο άλλος τρόπος’ παρουσίασης της επικαιρότητας δεν περιορίζεται στην κριτική των ενεργειών της πολιτικής σκηνής αλλά σε ό,τι απασχολεί την καθημερινότητά μας . Είτε αυτό είναι το βέτο στα Σκόπια , το ντόπινγκ της Dream team, το περιβάλλον που καταρρέει, το στιγμιαίο λάθος του Πασχάλη ή γενικότερα την συμπεριφορά του Έλληνα.
Μέσω του σκίτσου ο δημιουργός μας προτείνει να αντιληφθούμε την πραγματικότητα γελώντας ή μήπως ότι η πραγματικότητα είναι για γέλια;
Η υπερβολή αυτή λοιπόν είναι απαραίτητη γιατί ο αναγνώστης μπαίνει στην διαδικασία να σταματήσει να διαβάζει επιφανειακά, να προβληματιστεί και να ‘ξυπνήσει’.
Ένα τέτοιο ‘ξυπνητήρι’ συνειδήσεων είναι και ο Ηλίας Μακρής.
«Κατάφερε να ξεφύγει απ’ τον κόσμο των μεγάλων δημιουργώντας ο ίδιος τα σκίτσα τους» δηλώνει ο ίδιος.
Ίσως αυτά του τα λόγια να είναι μια προτροπή προς όλους να μην εγκλωβίζονται πουθενά και σε τίποτα.
Ο Ηλίας Μακρής έχει συνεργαστεί με την Απογευματινή, το Βήμα, το Έθνος και απ’ το 1988 σκιτσογραφεί στην Καθημερινή.

Τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης

ΘΕΛΩ ΝΑ ΕΚΦΡΑΣΤΩ ΚΑΙ ΔΕΝ Μ’ΑΦΗΝΟΥΝ!



Για ένα που πράγμα που αναμφισβήτητα μπορεί να καυχηθεί ο σημερινός άνθρωπος ότι έχει κατακτήσει, τουλάχιστον στα ‘πολιτισμένα’ κράτη ,είναι η ελευθερία της έκφρασης.
Τώρα το πώς αντιλαμβάνεται ο καθένας αυτή την ελευθερία καθώς και το ρήμα εκφράζομαι είναι ένα πολύπλευρο ζήτημα.
Ίσως αυτή η ελευθερία έκφρασης για μερικούς να αφορά μόνο την τέχνη και την δημιουργική έκφραση των καλλιτεχνών.
Αν είναι έτσι τότε με ποιο κριτήριο πέρυσι ελληνική αστυνομία απαγόρευσε την προβολή video art σε γνωστή έκθεση της Αθήνας ; Όταν μάλιστα οι διοργανωτές είχαν ήδη θέσει όρια στην έκφραση της δημιουργού του με το να εκθέτουν το έργο σε ιδιαίτερο χώρο και με την ένδειξη ακατάλληλο. Σόκαρε την κοινή γνώμη το γεγονός ότι ο εθνικός ύμνος ήταν το μουσικό χαλί στον προβαλλόμενο αυνανισμό? Τότε φαίνεται θα ανακάλυψε η Ελλάς τον συντηρητισμό της και την ηθικοπλαστική πλευρά του πολιτισμού και της τέχνης της . Να θυμίσω την ταινία ‘Υπόθεση Λάρυ Φλίντ’ με τον Γούντυ Χάρελσον που ενσαρκώνει τον εκδότη έντυπου τύπου Λάρυ Φλίντ ,του οποίου η πρωτοβουλία να εκδώσει το αποκαλυπτικό, για την εποχή ,περιοδικό Hustler, τον κάνει αποδέκτη μιας πρωτοφανής λογοκρισίας και ενός εξοντωτικού ‘πολέμου’. Δεν σοκάρει το γυμνό, σοκάρει το γεγονός ότι τους προσφέρεται ελεύθερα και απροκάλυπτα και όχι απ’ την κλειδαρότρυπα.
Χάνεται λοιπόν η ηδονή του να παραβιάζεις τα όρια που έχουν θέσει κάποιοι άλλοι.
Το δικαίωμα να διαδηλώνω και να διαμαρτύρομαι για τα προβλήματα που κλυδωνίζουν τον τόπο μου αλλά και την ταυτότητά μου ως ανθρώπινη οντότητα είναι σίγουρα αναφαίρετο. Πως μπορεί αυτό να αφαιρεθεί ; Α! πολύ εύκολα! Πετάς μερικούς ‘αναρχικούς’ μέσα σε μια ειρηνική διαδήλωση για το ασφαλιστικό , την παιδεία κ.λ.π. Είναι ή δεν είναι ‘αναγκασμένη’ τότε η κυβέρνηση και η ελληνική αστυνομία να πάρει μέτρα για να προστατεύσει ανθρώπινες ζωές και περιουσίες ;
Εδώ έρχεται να βοηθήσει ο Μεγάλος Αδελφός. Να τοποθετηθούν κάμερες σε κεντρικούς δρόμους ήταν η πρόταση του εισαγγελέα. Διαβεβαιώνοντας πως οι κάμερες δεν θα παίζουν τον ρόλο του χαφιέ αλλά ενός υπερπροστατευτικού Big Brother who is watching us.
Και ενώ ακόμη και ο λεγόμενος ‘τρίτος’ κόσμος δείχνει να κινείται προς τα εμπρός , ο ‘πολιτισμένος’ κόσμος κάνει αυτή την κίνηση ανάποδα.
Σε αντίθεση δηλαδή με τους αρχαίους Αθηναίους που ήταν πολίτες εμείς μοιάζουμε περισσότερο στους αρχαίους Πέρσες που ήταν απλά υπήκοοι.
Και καλά να σε παρακολουθεί ο Μεγάλος Αδελφός του κράτους αλλά να σε παρακολουθεί και ο Μεγάλος Αδελφός Μάκης ή ο Μεγάλος Ευαγγελάτος ;
Και ενώ αγωνιούμε να μάθουμε απ τον Μάκη την ταυτότητα του άγνωστου στρατιώτη και από τον Ευαγγελάτο το πόσα είδη ούρων υπάρχουν στα φιστίκια των νυχτερινών κέντρων, έχουμε και την λαχτάρα μήπως κάποια ερωτική μας συνέρευση βιντεοσκοπηθεί και παρόλο που κανείς δεν θα την έχει δει η χώρα ολόκληρη θα έχει μετατραπεί σε οίκο ανοχής, στην καλύτερη των περιπτώσεων.
Το σημαντικότερο βέβαια είναι να μην πάρει η ελευθερία της έκφρασης την μορφή της ασυδοσίας. Φυσικό δικαίωμά μας είναι να εκφραζόμαστε ελεύθερα είτε αυτό αφορά την τέχνη είτε τον λόγο, την πολιτική, την διασκέδαση κτλ.
Στο όνομα αυτής της ελευθερίας άλλοι πληρώνονται και άλλοι ‘την πληρώνουν’. Διπλός είναι ο ρόλος των συμφερόντων στην ελευθερία της έκφρασης, ένας είναι εκείνος που επιβάλλει τα όρια και ένας εκείνος που τα καταργεί.
Το χειρότερο όμως είναι η ελευθερία της έκφρασης να μην πάρει την μορφή κουταμάρας. Σίγουρα είσαι ελεύθερος αγαπητέ δημοσιογράφε του STAR να εκφράζεσαι και να παρουσιάζεις τι έφαγε και πού ήπιε ο κάθε αργόσχολος κοσμικός αλλά μην το κάνεις αυτό στο όνομα της δημοσιογραφίας, της πληροφόρησης και των ειδήσεων. Τα όρια εδώ, όπως και παντού, μπορεί να τα βάλει μόνο ο θεατής. Αυτός θα αποφασίσει αν θα ξαναδεί ότι τηλεσκουπίδι επιβιώνει και αναπτύσσεται στην ελληνική τηλεόραση, στο αν θα διαβάσει το ρατσιστικό βιβλίο ‘Χίτλερ’ του Πλεύρη για την εξόντωση των Εβραίων.
Η ελευθερία της έκφρασης είναι προσωπική υπόθεση, προσωπική υπόθεση όμως είναι και η θέσπιση ορίων πάνω σε αυτή.
Με την ίδια λογική και η όποια κυβέρνηση έχει το δικαίωμα να ‘εκφράζεται’, τα όρια όμως σε αυτή την έκφραση είναι συλλογική υπόθεση των κυβερνωμένων. Αυτοί αντιδρούν, αποδέχονται ή όχι την πολιτική τους. Έχει όμως και το δικαίωμα η κυβέρνηση να θέσει όρια στην ελευθερία των κυβερνωμένων στους οποίους δίνεται πάλι η ευκαιρία να ακυρώσουν ή να ασπασθούν και να ταυτίσουν αυτά τα όρια με την ελευθερία τους.
Τα όρια όμως καμουφλάρονται και παίζουν τον ρόλο των μη ορίων άρα είναι τόσο δύσκολο να διακρίνει, να δυσανασχετήσει και ίσως να δικάσει κανείς αυτόν που παραβίασε τα όρια στον τρόπο που αυτός διαλέγει να εκφραστεί.
Ίσως η πραγματική παιδεία και πνευματική καλλιέργεια να μπορούσε, σίγουρα όχι να βάλει μια τάξη αλλά να βοηθήσει στην ευρεία αντίληψη της έννοιας ελευθερίας της έκφρασης.

geiaaa!